Nos vemos en la Plaza Mayor, 28 de noviembre de 2010

En el programa de este domingo vamos a tener como invitada a Sandra Araguás, licenciada en Humanidades, investigadora de Tradición Oral y narradora de historias, que tiene en su haber numerosos estudios etnográficos, y que actualmente está trabajando sobre el archivo sonoro de Rafael Ayerbe.
Tras conocer el estado en que se encuentra el material del archivo, nos trasladaremos a Ejea de los Caballeros donde veremos funcionar aquellas primeras máquinas que se utilizaron en la siega del cereal. Pasaremos una mañana con los ganaderos en Formigal que van a triar el ganado para bajarlo a la Feria de Sallent y visitaremos esta interesante feria ganadera. Nos acercaremos hasta el belén de Gallur y veremos unas imágenes antiguas de una feria de ganado en Huesca. En nuestros fogones nos van a preparar un vino con manteca en Torrehermosa, pan con vino y azúcar en Albelda y una carne azloreña en Azlor.

Aragón olbida l'aragonés en la Comunidá de Treballo d'os Perinés

O día 28 dotubre zaguero lo representan dAragón que partezipaba en o Consello Plenero da Comunidá de Treballo dos Perinés, o Consellero Javier Velasco, se bió interpelato debán dos representans dos gubiernos dAndorra, Nabarra, Cataluña, Aquitania, Meyodía-Perinés, País Basco e Luengadoc-Rosellón e de más de 400 asistens por un serbidor. Se trataba de saper por qué os decumentos, cartels, imbitazions, programas e material audiobisual que produze e manulla ista eurorrechión amanixen en franzés, español, catalán, basco e oczitano e no pas tamién en aragonés.
Ya sentí que fuese prezisamén Javier Velasco  qui recullise iste repropiamiento, ya que, como chestor e politico, li atrebuigo un alto libel deficazia, asinas como una autitú onesta e positiba poco frecuén entre as chens que sadedican á ra cosa publica (á ra que sumo una ubierta simpatía presonal). Pero li tocó ixe día estar o representán aragonés e yera de dar -si me premiten a espresión- sacar-le as colors á o nuestro gubierno sobre iste particular.
Porque no ye almisible que a luenga perinenca más menazata, la que más nezesita de bisibilidá e uso, la más inorata e, prebablemén, espernita de totas ellas contine estando ausén da Comunidá de Treballo dos Perinés dende a suya fundazión allá por 1983. En os suyos primers tiempos, con o remerato José Bada como Consellero de Cultura da Deputazión Cheneral dAragón se tenió o cudiato u delicadeza de fer una bersión en aragonés do suyo manifiesto fundazional e ordinazions. Pero dimpués dalabez, ni zarrapita daragonés.
E no se bale dizir que no tener una lei de luengas (que en tenemos dende fa ya una añada) no feba posible tal cosa: a luenga oczitana no ye ofizial en Franzia, ni tiene sisquiera una reconoxedura legal como laragonés en Aragón, pero grazias á ra conzenzia das autoridaz rechionals franzeses (de totas as colors politicas, por zierto) a luenga oczitana fa tiempo que semplega profusamén en a Comunidá de Treballo dos Perinés. Ye de pensar que, ya que loczitano ye declarato luenga ofizial en a Bal dArán por una lei da Cheneralidá de Cataluña dende o mes de setiempre, o suyo emplego no irá prezisamén á menos en o sino dista organizazión.
Velasco, que enzetó contestando desazertatamén (dizió que iste feito no yera responsabilidá do Gubierno dAragón), endrezó a suya respuesta con un compromís de meter en pie lo nezesario ta emplir ixe bueito lingüistico. Cuento con que asinas será, pero cal no baxar a guarda: ta enzetar, ye en paranza una campaña de promozión turistica dos Perinés (tetulata "2011 año de los Pirineos" -e feita tamién en as atras luengas ementatas, no pas en aragonés) en la que os miembros da Comunidá de Treballo ban á dixar-sen buenos diners ta dar á conoxer a nuestra cultura, atrautibos e idiosincrasia por tot ro planeta. Asperemos que, en metendo remeyo á ista endinante ausenzia, o lanzamiento dista campaña no seiga atra oportunidá perdita -una más entre tantismas- ta laragonés e ta la rica dibersidá da cultura aragonesa.
Fuente: www.aragondigital.es

O prenzipet en aragonés

O diya 9 de mayo de 2010, en o parc Güell de Barzelona, se i leyó o prenzipet en 50 luenguas diferens, entre istas, o capetulo 4 en aragonés.

AS FORMAS DE TRATAMIENTO DE RESPETO

1. A forma bos.
T'amostrar respeto en o tratamiento d'una presona, por estar de superior edá u dindidá, en aragonés esiste a forma bos. Anque autualmén solo s'emplega en a bal D'Ansó, e tien bel caráuter antiguato, ye azeutable usar-la en aragonés común escrito cuan se deseye marca un tratamiento respetuoso entre presonas que se conoxen dende fa muito tiempo. L'uso de bos, en cuenta de tu, demanda ra segunda presona de plural de os tiempos berbal.
2. A forma busté.
Ye una forma, tamién tradizional (pero más moderna que bos), ta tratar a una presona con espezial considerazión e respeto, e con menor familiaridá que a forma tu, en espezial cuan se trata d'una presona esconoxita, poco conoxita u rezién conoxita. Representa, por tanto, formalidá e distanziamiento sozial, pero tamién una mayor categoría que tu, como fa beyer iste exemplo: "y dingún me dirá tu / sino busté, con respeto" (Pastorada de Trillo, 1768). Cuan ye sucheto demanda l'uso d'a terzera presona berbal: busté no teneba dreito a dizir ixo.
En plural no ye mica usato; a forma etimolochica ye bustés; o plural analochico ye bustez. Parixe preferible emplegar a forma etimolochica bustés (busté < buestra merzé, e merzé [ya decumentato en l'aragonés d'o sieglo XIII como mercé] probiene de MERCEDE[M].

Fuellas d'informazión d'o Consello d'a Fabla Aragonesa, lum.179 (mayo-chunio 2007), p.24.

A consellera Mª Victoria Broto emplega l'aragonés y o catalán

Consello Superior d'as Luengas d'Aragón


O B.O.A. (Boletín Ofizial d'Aragón) publica en o suyo lumero d'o bentizinco d'otubre, a composizión d'o Consello Superior d'as Luengas d'Aragón. O testo en español, unica luenga ofizial d'Aragón.
Con meya añada de rezago amanexen os quinze nombres que prebarán de lebar enta adebán o desembolicamiento sozial d'a nuestra luenga.
Manimenos, no sapemos encara si ista ye una enchaquia ta estar goyosos u más bien ta tot o contrario.
Si catamos a lista de miembros, beyemos que os proposatos por a Unibersidá, independienmén d'as suyas estendenzias, son chens bien formatas en as suyas disziplinas; se beye claramén que os proposatos por as Cortes  son fruito d'o reparto de poder en a Cambra (anque encara cuesta muito replecar o candidato proposato por IU), pero o que fa de muito mal entender ye a desinazión d'o Gubierno d'Aragón e no so que por a cualificazión de beluno d'os suyos desinatos á qui a prensa, no se sape con qué criterio, califica de filologos.
Se suponeba que os nombramientos d'ste zaguero terzenal iban á serbir d'equilibrio u contrapeso en a composizión final de l'organo. Pero, béteme que os dos miembros nombratos por l'aragonés son casualmén presonas destacatas de l'asoziazión "Estudio de Filología Aragonesa".
No dixa de resultar curioso que mientres os miembros nombratos ta o catalán por os tres terzenals comparten a unidá d'a luenga catalana (no bi'n ha ni facaos, ni localistas, ni neoortografistas), en o que pertoca á l'aragonés o Gubierno d'Aragón s'ha benzito plateramén e descarata por una unica estendenzia que nomás deseya prenzipiar de zero e abentar tot o que s'ha feito en as zagueras trenta e zinco añadas por e dende o Consello (o presidén d'ixa asoziazión desinato gubernatibamén dizió en El Periódico de Aragón (19-10-2010) que o que eba feito o C.F.A. no le baleba de dengún modo e que se ha hecho con muy poca pericia (sic).
Mos queda preguntar-nos o porqué d'ista autitú d'o Gubierno d'Aragón. Talmén quiere que s'amorte l'aragonés? Con os pocos fabladors que en quedan, ¿en abrá de tiempo ta desembolicar un aprendizache con una grafía, morfolochía e sintasis conzieteras? No seremos plegatos ya ta o requiescat in pace de l'aragonés? Asperemos que no.

fuente: www.consello.org